حیدر علی اف و دیدگاه دوستی دائمی با ایران (17)  


علیرغم تمایل حیدر علی اف، در سال 2012، مجلس ملی جمهوری آذربایجان از تمدید یادداشت تفاهم ایجاد تسهیلات در عبور و مرور اتباع جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در محدوه 45 کیلومتری خودداری کرد و این موجب تضعیف ارتباطات دو ملت گردید.

 قسمت هفدهم – آرزوی تقویت پیوندهای مردمی

 در دوره حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی،ارتباط مردم ایران و آذربایجان قطع بود و رودخانه ارس که باید محور دوستی و ارتباط باشد،به عنوان مانع اصلی برای پیوند دو ملت شناخته می شد.در آن زمان ترانه ها و اشعاری که در دو طرف ارس سروده می شد،از جدائی و فراق مردم ایران و جمهوری آذربایجان شکایت داشت و دل ها برای دیدن اقوام وهمکیشان پر می کشید.با فروپاشی شوروی و اعلام استقلال جمهوری آذربایجان،شعر وصل ازهر دو سوی ساحل ارس سروده شد و دل های مردم دو کشور را به یکدیگر پیوند داد.آقای حیدر علی اف رئیس جمهور فقید جمهوری آذربایجان وضعیت آن دوران را این گونه توصیف می کند:

"زمانی که مرزها بسته بودند یک برادر در این سو و برادر دیگر در آن طرف مرز مانده بود. تعداد این قبیل خانواده ها بیش از انتظار بود و در طی هفتاد سال ما را از یکدیگر جدا نگه داشته بودند. این سال ها هم برای ما که در جمهوری آذربایجان بودیم و هم برای فامیل های ما که در ایران سکونت داشتند بسیار سخت بود. گمان می کنم برای کسانی که ساکن ایران بوده و خویشاوندانشان در آذربایجان به سر می بردند نیز اینگونه سخت بود. در کشور ما آذربایجان بویژه در دوره استالین بر اساس قوانین شوروی ،مامورین ،افرادی که در ایران خویشاوندی داشتند را شناسائی کرده و آنان را تحت کنترل می گرفتند و یا زندانی می کردند. لذا اکثر مردم وجود بستگان خود در ایران را ، مخفی نگه می داشتند .من شاهد این وضعیت بودم و اطلاع کاملی از آنها دارم. اغلب مردم داشتن قوم و خویش در ایران را پنهان می کردند. ولی به محض بازگشایی مرزها وجود بستگان بی شمار مشخص شد. اگر استالین بر می گشت به ما می گفت شما که آن موقع می گفتید در ایران خویشاوندی ندارید؟ البته من شوخی می کنم و برگشت دوره استالین محال است"

پس از استقلال جمهوری آذربایجان و در دوره آقای حیدر علی اف یکی از سیاست های اصولی دو کشور ایجاد تسهیلات برای تقویت ارتباطات دو ملت و تسهیل در تردد اتباع ایران و جمهوری آذربایجان بود تا حدی که در برخی مقاطع،تردد سالانه به یک میلیون نفر می رسید و این امر نشانگر علاقه مردم جمهوری آذربایجان برای سفر به ایران جهت دیدار با اقوام، زیارت اماکن مقدسه ،آشنائی با سرزمین ایران،تجارت و انجام امور درمانی بود. برای مثال در مرز جلفا در جوار نخجوان مرزها بصورت شبانه روزی باز بود و خدمات گمرکی ارائه می شد، قطارها و اتومبیل ها در مسیر جلفا- تبریز و حتی مشهد مدام در حرکت بودند. درهای جمهوری آذربایجان نیز به روی مردم ایران باز بود و ایرانیان نیز این امکان را داشتند که از آثار تاریخی آذربایجان و میزاث های مشترک فرهنگی در باکو،گنجه و نخجوان بازدید نمایند.آقای حیدر علی اف حامی ارتباطات مردمی دو کشور بود واعتقاد داشت که آداب و رسوم و ارزش های معنوی دو ملت در طول تاریخ از یک منبع سرچشمه گرفته است.وی همواره در سخنان و نوشته های خود از تقویت این پیوند حمایت می کرد.

"ایران و آذربایجان نزدیکترین همسایه یکدیگر هستند آداب و رسوم و ارزش های معنوی ما در طول تاریخ از یک منبع سرچشمه گرفته است ما قرن های متعدد و در مقاطع مختلف با هم زندگی کرده ایم هم اکنون نیز بدنبال استقلال آذربایجان روابط ایران و آذربایجان از نو برقرار شده و توسعه یافته است شاید هم تعداد فامیل و بستگان آذربایجانی ها در هیچ کشوری از جهان به اندازه ایران نباشد. عقیده دارم که شهروندان ایرانی نیز قوم و خویشاوند و آشنای زیادی در آذربایجان دارند. این فامیل ها سالیان سال از هم جدا افتاده بودند و در حسرت دیدار به سر برده اند بعد از آنکه آذربایجان به استقلال رسید مرزها گشایش یافته و انسان ها به هم دیگر رسیدند سفیر محترم اشاره کردند که یک میلیون انسان از ایران به آذربایجان و از آذربایجان به ایران رفت و آمد داشته است گمان می برم که آذربایجان با سایر کشورها چنین روابط مردمی ندارد این هم طبیعی است مجددا تکرار می کنم که ما همسایه هستیم وانگهی همسایگی ما دایره محدودی ندارد مرزهای ایران و آذربایجان خیلی طولانی است در آذربایجان این اصطلاح هست که ساکنین هر دو ساحل با هم دوستند قطعا این روحیه ها ضامن رفت و آمد گسترده آذربایجانی ها به ایران و نیز ورود ایرانی ها به آذربایجان می باشد. باز بودن مرزها انسان ها را خیل خوشحال کرده است . "

در پنجم آوریل سال 2005 ،اگرچه آقای حیدر علی اف دیگر در قید حیات نبود اما دو کشور در جهت تقویت ارتباطات مردمی،یادداشت تفاهمی برای ایجاد تسهیلات در تردد اتباع دو کشور ساکن در مناطق مرزی تا شعاع 45 کیلومتری را منعقد کردند.بر اساس مفاد این یادداشت تفاهم اتباع ایران و جمهوری آذربایجان که ساکن در داخل محدوده شعاع 45 کیلومتری از نوار مرز دو کشور هستند می‌توانستند آزادانه تردد داشته باشند.

در ادامه این سیاست ،جمهوری اسلامی ایران به منظور نشان دادن عزم خود برای گسترش همکاری و ارتباطات مردمی با جمهوری آذربایجان از فوریه 2010 به صورت یک طرفه روادید را برای اتباع جمهوری آذربایجان لغو کرد و امروز بیش از بیست سال است که مردم جمهوری آذربایجان آزادانه از خاک ایران برای ارتباط با نخجوان و یا سفر به ایران استفاده می کنند.اگر رئیس جمهور فقید جمهوری آذربایجان در قید حیات بود،قطعا از این قبیل اقدامات حمایت می کرد.گفتاروی موید این مدعا می باشد:

"اکنون آذربایجانی ها در ایران زیاد می باشند. آذربایجانی های ایران اتباع ایران هستند و آذربایجانی های کشورما نیز اتباع جمهوری آذربایجان می باشند. روابط ما هر چقدر بیشترتوسعه پیدا کند لذت بخش خواهد بود. این روابط را انسان ها بدون دخالت ما هم ایجاد می کنند، برای این کار دولت و حکومت هم لازم نمی باشد، زیرا انسان ها را چنان پیوندهای فشرده ای به یکدیگر متصل کرده که می توانند این روابط را خود برقرار کنند."

علیرغم نگاه مثبت آقای حیدر علی اف به افزایش ارتباطات مردمی،در سال 2012، مجلس ملی جمهوری آذربایجان از تمدید یادداشت تفاهم ایجاد تسهیلات در عبور و مرور اتباع جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در محدوه 45 کیلومتری خودداری کرد و این موجب تضعیف ارتباطات دو ملت گردید. اما حمایت جمهوری اسلامی ایران کماکان از تردد اتباع ایران و جمهوری آذربایجان ادامه یافت و تسهیلات بیشتری برای تحقق این امر فراهم گردید. به اعتقاد ما، ایران خانه دوم مردم شریف جمهوری آذربایجان است و آنان می‌توانند برای سیاحت، زیارت ،تجارت و دیگر امور به ایران سفر کنند.

امروزایران یکی از مقاصد عمده گردشگری برای مردم آذربایجان است.در سایه تسهیلات ایجاد شده از سوی ایران، ارتباطات تجاری بیشتر شده و در حوزه گردشگری به ویژه گردشگری زیارتی و درمانی شاهد افزایش تردد هستیم . این‌پیوند ها و ارتباطات است که انگیزه‌ های عاطفی را تقویت کرده و ایران را بر آن داشته تا در امر رفت و آمد اتباع دو کشورسهولت ایجاد کند.

مردم جمهوری آذربایجان انتظار دارند که این انگیزه در آن سوی ارس نیز ایجاد شود و آرزوی رئیس جمهور فقید این کشور برای تقویت مراودات مردمی محقق گردد.


* مطالب داخل گیومه گزیده اظهارات رئیس جمهور فقید آذربایجان است که از کتاب "حیدر علی اف و شرق" ،انتشار در باکو سال 2003 توسط انتشارات چاشی اوغلو ،و همچنین کتابخانه الکترونیکی حیدر علی اف به آدرس اینترنتی http://lib.aliyev-heritage.org استخراج شده است.

محسن پاک آیین سفیر فوق العاده و تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان
 

 


پاک آئین: تصمیمات سازمان ملل متحد به نفع ظالم و نه مظلوم است
کشورهای حاشیه خزر و افزایش تعاملات اقتصادی
داعش و وضعیت آینده تندروی در قفقاز
ارزیابی روابط ایران و جمهوری آذربایجان در سال 2014
یک سال خوب برای تهران و باکو

به میانجیگری مجدد دول خارجی در بحران قره باغ خوش بین نیستم
مختوم قلی فراغی ، فردوسی ترکمن ها
حکیمه خاتون، امامزاده ای در باکو
نقشه راه توسعه همکاری تهران - باکو
بازخوانی سنت‌های ماه رمضان در جمهوری آذربایجان
نگران روابط تهران- با كو نيستم
به میانجیگری مجدد دول خارجی در بحران قره باغ خوش بین نیستم
جمهوری آذربایجان وتوجه به آسیب های گروه های افراطی -گفتگو با محسن پاک آیین سفیر ایران در جمهوری آذربایجان
وزن سیاسی ایران در منطقه می تواند مانع جنگ شود
مناسبات تهران – باکو در سال 2013
یادی از دیدار با نلسون ماندلا
چوگان و اجلاس باکو
دیپلماسی انقلابی و مذاکرات هسته ای
تهران – باکو ، ضرورت شناخت فرصت های اقتصادی
سفیر ایران در آذربایجان: مرحله اعتماد سازی را پشت سر گذاشته​ایم
مرثیه عاشورائی در جمهوری آذربایجان
مناسبات تهران و باکو با توجه به تغییر دولت در دو کشور
دوستی دائمی،مشخصه مناسبات تهران - باکو
حیدر علی اف و دیدگاه دوستی دائمی با ایران (20)

صفحه >> 1 2